Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, 7-8 Ağustos 2019 tarihlerinde Türkiye’ye resmî ziyarette bulundu. Nisan 2019’da devlet başkanlığı, Temmuz ayında da “Halkın Hizmetçisi” adlı partisiyle parlamento seçimlerini kazanan Zelenskiy’in seçimlerden kısa bir süre sonra Türkiye’yi ziyaret etmesi, aynı zamanda Kiev’in yeni dönem dış politikasının önceliklerini de ortaya koymaktadır. Nitekim devlet başkanı seçildikten sonra Zelenskiy, ilk yurtdışı ziyaretini Brüksel’e gerçekleştirmiş ve böylece Ukrayna’nın önceliğinin AB ve NATO ile entegrasyon olduğunu göstermişti. Türkiye’ye yapılan ziyareti de bu açıdan değerlendirmek mümkündür. Ukrayna, Türkiye’nin başarılı/başarısız Batı ile ilişkilerinden yararlanmak, NATO ile iş birliği ve Kırım konularında Türkiye’nin desteğini elde etmek, Türk yatırımcıları Ukrayna’ya çekmek ve bölgesel meseleleri istişare etmek istemektedir. Yine Zelenskiy, Batı ile ilişkilerin sınırlı ölçüde gelişebileceğini bildiğinden ve hâlâ Moskova’nın güçlü etkisinin olduğu eski Sovyet cumhuriyetlerine pek fazla yaklaşmak istemediğinden dolayı Türkiye gibi bölgesel güçlerle iş birliğini arttırmak niyetindedir. Diğer taraftan Ukrayna-Türkiye ilişkileri, Zelenskiy öncesinde de komşuluk ve dostluk içerisinde gelişmiş, bir dönemin moda kavramı olan “stratejik ortaklık” olarak ilan edilmişti. Türkiye’nin 1991’de Ukrayna’nın bağımsızlığını ilk tanıyan ülkelerden biri olması, ekonomik olarak iki ülkenin birbirlerini tamamlaması ve bölge siyasetlerinin örtüşmesi, Türkiye-Ukrayna ilişkilerinin gelişmesinin başlıca sebepleriydi. Ukrayna ile vizelerin kaldırılması ve 2017 yılından itibaren Ukrayna’ya iç kimlikle seyahat edilebilmesi, iki ülke arasında oluşan güveni ve münasebetlerde gelinen noktayı göstermektedir. Ancak Ukrayna’nın bir türlü siyasi istikrara kavuşamaması, şüphesiz Ukrayna-Türkiye iş birliğini de olumsuz etkilemekte, gerçek bir “stratejik ortaklığın” önünde önemli bir engel teşkil etmektedir. Diğer taraftan Ukrayna ile ilişkilerin, Rusya ile ilişkilerin gölgesinde kaldığını da söylemek mümkündür. Diğer bir deyişle özellikle Rusya ile Ukrayna arasındaki gerginlik dolayısıyla Ankara’nın Kiev ile münasebetleri, biraz da Ankara-Moskova hattındaki gelişmelere bağlıdır. Örneğin Rusya ile yaşanan uçak krizi sırasında Ukrayna ile temaslar artmış, Ukrayna birçok konuda Türkiye tarafından Rusya’ya alternatif olarak değerlendirilmeye çalışılmıştı. Rusya faktörünün yanı sıra iki ülke arasındaki ilişkileri etkileyen bir başka faktör de Türkiye ile Ukrayna’nın aynı zamanda başta enerji boru hatları olmak üzere birçok alanda rakip olmasıdır. Zelenskiy’in Türkiye ziyaretinin gündemini de aslında tüm bu konular oluşturdu, özellikle ekonomi alanındaki iş birliğine vurgu yapıldı. Bilindiği gibi Ukrayna, siyasi istikrarsızlıktan kaynaklanan ekonomik sorunlar yaşadığı gibi Batı’nın kendisine vadettiği desteği de alamamaktadır. Bu bağlamda Türk yatırımları ve Türkiye ile geliştirilecek iş birliği, Ukrayna ekonomisi için büyük önem arz etmektedir. Nitekim Vladimir Zelenskiy ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iki ülke arasındaki ticaret hacminin 4 milyar Dolar’dan 10 milyar Dolar’a çıkartılması gerektiğini dile getirdiler (2008’de 8 milyar Dolardı) ve bunun için serbest ticaret bölgesinin kurulmasına dair planların hayata geçmesinin önemli olduğunu vurguladılar. Zelenskiy ayrıca Ukrayna’nın tarım arazilerinin satışını serbest bıraktığını ve Türk şirketlerini bu konuyla da ilgilenmelerini istedi. Bunun yanı sıra Ukrayna Devlet Başkanı, Türkiye’nin başarılı olduğu turizm alanındaki tecrübesinden yararlanmak istediğini, kumarın kısmen yasalaşacağını ve bu şekilde turist çekmek istediklerini belirtti, Ukrayna’da 5 G teknolojisinin geliştirilme sürecine Türk yatırımcılarını davet etti. Zelenskiy’in Türkiye’yi örnek aldığı ve Türk şirketlerinden destek istediği konulardan biri de yol yapımı ile ilgilidir. Daha ziyaret öncesinde Ukrayna Devlet Başkanı, Ukrayna şehirlerindeki yol sorunlarının çözülmesi ve bu konuda Türk şirketleriyle çalışılması gerektiğini belirtmişti. Yine ikili görüşme sırasında uzay araştırmaları konusunda iş birliği protokolü imzalanmıştır. Bu konu her ne kadar ekonomik ve siyasi konuların gölgesinde kalsa da son dönemde bu konulara ilgisini arttıran Türkiye için Ukrayna’nın bu alandaki tecrübesinden istifade etmek önemlidir. Zelenskiy ayrıca Baykar Millî Siha Sistemleri Üretim ve Ar-Ge Tesisi’ni ziyaret etti ve teknoloji alanında Türkiye ile Ukrayna arasında birbirini tamamlayan iş birliği konusu ele alındı. Daha Petro Poroşenko döneminde Ukrayna, Türkiye’den Bayraktar TB2 İnsansız Hava Aracı (İHA) satın almıştı. Görüldüğü gibi Zelenskiy, ekonomik durumu düzeltmek için bir takım adımlar atmakta ve Türkiye’ye bu konuda önem vermektedir. Özellikle Türk yatırımcılarını ısrarla davet etmesi şüphesiz Ukrayna’nın günümüz şartlarında Batılı yatırımcıları ülkesine çekememesinden, Türk şirketlerinin ise eski Sovyet coğrafyasında ve zor şartlarda da iş yapma tecrübesine sahip olmalarından ve risk almaktan korkmamalarından kaynaklanmaktadır. Tüm bu konuların gerçekten de Türkiye ile Ukrayna arasındaki ekonomik ilişkilere ivme kazandırabileceğini söylemek mümkündür. Ziyaret sırasında gündeme gelen konulardan biri de Ukrayna’nın parçalanmışlığı konusudur. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kırım’ın ilhakını tanımadığını ve tanımayacağını açıkladı. Rus yetkilileri Erdoğan’ın bu açıklamasını doğal olarak tepkiyle karşıladılar. Ancak şu da bir gerçektir ki, Ankara ilk günden beri Kırım’ın ilhakını tanımayacağını belirtmiştir. Dolayısıyla bu açıklamanın herhangi bir şekilde Türkiye-Rusya ilişkilerini etkilemeyeceğini söylemek mümkündür. Ancak Zelenskiy ve Türkiye-Ukrayna ilişkileri açısından bakıldığında Ankara’nın Kırım ile ilgili tutumunu tekrarlaması şüphesiz olumlu bir gelişme olmuştur. Yine Zelenskiy, Ankara ziyareti sırasında Kırım Derneği Genel Merkezi’nin yeni binasının açılışına katıldı. Türkiye’deki Kırım Tatarları, genel olarak her zaman Türkiye ile Ukrayna arasında bir köprü rolü oynamışlardır. Zelenskiy’in ziyaretinin İstanbul ayağı da yoğun geçti. Yukarıda belirtilen İş Forumu’nun yanı sıra Ukrayna Devlet Başkanı, Fener Rum Patrigi Bartholomeos ile bir görüşme gerçekleştirdi. Bartholomeos da hem Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün hem de Ukrayna Kilisesi’nin bağımsızlığının önemini vurguladı. Görüldüğü gibi Türkiye-Ukrayna arasındaki iş birliği potansiyelin altında da olsa çok yönlü olarak gelişmeye devam etmektedir. Ekonomi, turizm, inşaat ve yol yapımı, uzay ve askerî teknolojiler, tarafların iş birliği geliştirdikleri ve bundan sonra da en fazla önem verecekleri konuların başında gelmektedir. Ankara’nın Kırım meselesi ve genel olarak Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ile ilgili yaklaşımı ve bu yaklaşımı sıkça dile getirmesi, Fener Rum Patrikhanesi’nin de Ukrayna Kilisesi ile ilgili tutumu, ekonomi ve askerî alanlardaki münasebetlerin gelişimini olumlu etkilemektedir. Ukrayna, zor günler geçirmekte ve buradaki gelişmeler, Suriye’deki olayların gölgesinde kalmaktadır. Ukrayna halkı da bulunduğu bu zor durumdan kurtulmak için siyaset dışı olan Zelenskiy’i bir umut olarak gördü. Ukrayna’nın siyasi sorunlarının çözülmesi kolay görülmemektedir. Bundan dolayı da yeni devlet başkanı en azından ülkenin ekonomik durumunu düzeltmek için çıkış yolları aramaktadır. Türkiye ile arttırılacak iş birliği, bu sürecin önemli boyutlarından birini oluşturmaktadır. Türkiye için de Ukrayna yukarıda belirtilen tüm bu alanlarda önemli bir pazar konumundadır. Ayrıca Ukrayna’nın ekonomik olarak toparlanması ve istikrara kavuşması, yalnızca Ukrayna açısından değil, Türkiye’nin de çıkarına olan bölge istikrarı açısından önem arz etmektedir.